Badania

Po śmierci Katarzyny rozwija się nie tylko jej kult (jako mistyczki i jako prorokini), rozpowszechniający się dzięki działalności jej uczniów i znajdujący odzwierciedlenie w ikonografii, ale też zainteresowanie dla jej pism, a więc także dla języka, myśli i duchowości. Do licznych rękopisów, powstających zwłaszcza w środowiskach monastycznych, kościelnych i duchowości świeckich, dołączyły się wkrótce liczne publikacje drukiem, zwłaszcza od wydania Listów św. Katarzyny, opublikowanych w 1500 roku przez Alda Manucjusza, a następnie przez Girolama Gigliego (1707-1721).

Ale zaangażowanie Katarzyny w wydarzenia historyczne jej czasów doprowadziło, we Włoszech okresu zjednoczenia (Risorgimento; 2 poł. XIX w.) i następnego, do interpretowania jej wezwań do pokoju i pojednania w znaczeniu narodowym; podczas gdy jej zaangażowanie w reformę Kościoła i jej pragnienie „przejścia” (krucjaty) chrześcijan do Ziemi Świętej były odczytywane w znaczeniu rzymskocentrycznym i apologetycznym. Na ten sposób interpretacji Katarzyny zareagowała krytyka literacka (De Sanctis, Croce, Sapegno), która odkryła jej wartość z punktu widzenia poetyckiego. Ale postać Katarzyny towarzyszyła historii Włoch, jako patronka Rzymu (1866) i Włoch (1939) także w skomplikowanych relacjach między Kościołem i państwem.
Patrzono na Katarzynę w sposób apologetyczny (Alfonso Capecelatro, 1856) lub też przez pryzmat liberalno katolicki (Niccolò Tommaseo, 1860) aż do interpretacji nacjonalistycznej w epoce faszyzmu.

Postać Katarzyny przyciągnęła poza tym uwagę dwojga uczonych brytyjskich. Augusta Theodosia Drane jest autorką ważnej biografii Katarzyny (1880; tłumaczenie włoskie 1911), opartej na dokumentach; autorka przedstawia Katarzynę w otoczeniu jej rodziny duchowej. Natomiast Edmund Gardner włącza Katarzynę w środowisko religijne, literackie, historyczne Włoch czternastego wieku (1907). W czasie badań znalazł on osiem niewydanych listów Katarzyny, w ten sposób ich całkowita liczba, znana wtedy, wzrosła do 381.

Ale większa znajomość Katarzyny, jej śmiałego angażowania się w życie polityczne, jej odwagi w upominaniu także najwyższych władz, głębia jej myśli, która przebija z dyktowanych tekstów, bardzo osobistych i skutecznych, wydawały się niezrozumiałe w zestawieniu z pochodzeniem społecznym jej rodziny, z jej młodością i brakiem wykształcenia. Wynikała stąd konieczność dalszych badań i naukowej oceny postaci Katarzyny, jej życia i jej dzieł.

W pierwszym dwudziestoleciu XX wieku zajął się tym Robert Fawtier, a jego wnioski były zdecydowanie negatywne: zanegował autorstwo dzieł Katarzyny i podał w wątpliwość wiarygodność źródeł biograficznych, które – jego zdaniem – nie były obiektywne, bo wyrażały pragnienie jak najszybszej kanonizacji.

Jego negatywny osąd wkrótce wzbudził reakcję: Eugenio Duprè Theseider, uczony zajmujący się różnymi aspektami badań historycznych, zaproponował w 1927 roku zebranie ikonografii św. Katarzyny ("Studi cateriniani", 4,1927, n. 2/3, p. 100-105); w roku 1936 Uniwersytet w Sienie utworzył Katedrę św. Katarzyny, dla badań i publikacji źródeł biograficznych. Działalność Katedry została przerwana w 1942, z powodu trudności spowodowanych II wojną światową.

Precyzyjne korzystanie ze źródeł pozwoliło Giovanniemu Getto uzasadnić rolę Katarzyny w historii literatury włoskiej (1939). Przyłączyli się do niego Vittore Branca i Giorgio Petrocchi, podczas gdy Instytut Historyczny Włoski dla Średniowiecza opublikował w 1940 roku pierwszy tom Listów w wydaniu krytycznym, przygotowanym przez Eugenia Duprè Theseidera w ramach badań nad historią papiestwa w XIV wieku.

W roku 1860 Tommaseo zaproponował układ chronologiczny Listów, który został powtórzony w wydaniach dwudziestowiecznych. Jedno z tych wydań, opracowane przez Piera Misciattellego (1913) wnosi interesującą innowację: są w nim opublikowane niektóre listy uczniów Katarzyny.

Tekst krytyczny 383 listów, poprawiony dzięki użyciu głównych rękopisów, został opublikowany (2002) przez Antoniego Volpato w wersji elektronicznej, z wyszukiwarką. Obecnie wydanie Volpato, wraz z aparatem krytycznym i przypisami, jest systematycznie publikowane i aktualizowane na naszej stronie.
“Istituto Storico Italiano per il Medio Evo” ma w przygotowaniu do wydruku nowe wydanie krytyczne.

Jeśli chodzi o Dialog, nowe wydania, z początku XX wieku, opierały się na najstarszych i najlepszych rękopisach: Matilde Fiorilli (1912) przedrukowała rękopis z Biblioteki w Sienie I.II.9, natomiast Innocenzo Taurisano użył rękopisu z Biblioteki Casanatense 292 (1928; 19472). Ten sam rękopis został opublikowany przez Giulianę Cavallini (1968; 19952), w wydaniu krytycznym, które przywracało pierwotny plan dzieła, zmieniony przez wydawcę z XVI w.: jego podział tekstu na cztery „traktaty”, całkowicie arbitralny, został wiernie powtórzony w kolejnych wydaniach.

W tej samej serii „Testi Cateriniani” Giuliana Cavallini opublikowała, po raz pierwszy w wydaniu krytycznym, Modlitwy (Orazioni 1978), oraz, we współpracy z Imeldą Foralosso, pierwsze wydanie (1974) całego tekstu Libellus de Supplemento Tommasa ze Sieny, zwanego Caffarinim, który przytacza interesujące szczegóły biograficzne niewystępujące w Legenda Maior.

Zespół tekstów Katarzyny, poprawny filologicznie, pozwala więc podjąć badania nad językiem Katarzyny i jej środowiska, ze szczególną uwagą na dla tekstów mistycznych.

Dostępność tekstów Katarzyny, ważnych jako źródła historyczne i hagiograficzne, dała nowy impuls badaniom nad doktryną duchową Katarzyny. Jej teksty (a zwłaszcza Dialog) wzbudziły poza tym zainteresowanie badaczy takich jak Charles Journet, Jacques Maritain, Hans Urs von Balthasar, Giambattista Montini; to zainteresowanie zostało uwieńczone w roku 1970 przyznaniem Katarzynie tytułu „Doktora Kościoła” razem ze św. Teresą z Avili.

Od końca lat 70-tych, z inicjatywy Centrum, rozpoczęły się badania ikonograficzne na poziome światowym, ukierunkowane na publikację Ikonografii św. Katarzyny ze Sieny. Pierwszy tom, zatytułowany Immagine (Obraz) został opublikowany w roku 1988 przez Lidię Bianchi e Diegę Giunta, która pracuje nad drugim tomem (dotyczącym scen z życia: Scene della vita).

W roku 1980, w 600-lecie śmierci Katarzyny Zakon Dominikański zorganizował Międzynarodowy Kongres Studiów nad św. Katarzyną (Congresso Internazionale di Studi Cateriniani, Siena-Rzym, 24-29 kwietnia 1980); Centrum współpracowało przy jego organizacji, niektórzy z jego członków przedstawili relacje. Równocześnie międzynarodowe sympozjum (Simposio Internazionale Cateriniano-Bernardiniano) obchodziło w Sienie, w dniach 17-20 1980 rocznicę urodzin Bernardina ze Sieny i śmierci Katarzyny.

Od tego czasu w różnych krajach wzrosło zainteresowanie dla postaci i dzieła Sienenki, co przejawia się także w licznych tłumaczeniach jej pism i Legendy maior, wydanej krytycznie przez Silvię Nocentini (SISMEL – Edizioni del Galluzzo, Firenze 2013). W szczególności Suzanne Noffke wydała Listy, przetłumaczone na angielski (2000-2008) i zapropnowała nowy porządek chronologiczny, opierając się na kryteriach lingwistycznych.

O rozszerzeniu się, także geograficznym, studiów nad św. Katarzyną, zwłaszcza od roku 2000, świadczy Bibliografia analityczna św. Katarzyny ze Sieny (Bibliografia Analitica di S. Caterina da Siena, wydana przez CISC w 1971), obecnie dostępna on line.

Czytany 5139 razy Ostatnio zmieniany piątek, 25 czerwiec 2021 08:13
Oceń ten artykuł
(0 głosów)